Layer 1 ve Layer 2; farklı blok zincirlerinin, projelerin ve geliştirme araçlarının mimarisini anlamamıza yardımcı olan terimlerdir.
Layer 1 (Katman-1)
Layer 1 (Katman 1) blok zinciri (ana zincir olarak da bilinir), Ethereum veya Bitcoin gibi bir blok zinciri ağını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Temel blok zincirinin diğer adıdır . Ana blok zinciri ağının çalıştığı birincil katmandır ve blok zincirinin fikir birliği, blok oluşturma ve güvenlik gibi temel işlevlerini yönetmekten sorumludur. “Layer 1” terimi, diğer Layer 2 ölçeklendirme çözümleriyle olan ilişkisinden gelmektedir.
Layer 2 (Katman-2)
Layer 2 (Katman-2) blok zinciri, ağın hızına ve ölçeklenebilirliğine iyileştirmeler getirmek veya ağa yeni özellikler kazandırmak amacıyla mevcut Katman 1 blok zincirlerinin üzerine inşa edilen ikincil protokolleri veya teknolojileri ifade eder. Bu protokollerin temel amacı, büyük kripto para ağlarının karşılaştığı işlem hızı ve ölçeklendirme zorluklarını çözmektir. Bu bağlamda “Layer 2” terimi, blockchain ölçeklenebilirlik sorununa önerilen çoklu çözümleri ifade etmektedir.
Ölçeklendirme Çözümü Türleri
Ölçeklendirme , bir blockchain ağının artan sayıda işlemi veya kullanıcıyı performanstan, verimlilikten veya güvenlikten ödün vermeden yönetebilme yeteneğidir. Piyasada çok sayıda Katman 2 ölçeklendirme çözümü var veya bugün geliştirilmekte.
Daha geniş anlamda, layer 2 protokolleri, blockchain işlemlerinin ve süreçlerinin layer 1’den ( ana zincir ) bağımsız olarak gerçekleşebildiği ikincil bir çerçeve oluşturur . Bu tekniklere aynı zamanda “zincir dışı” ölçeklendirme çözümleri de denilebilir.
State Kanalları (State Channels)
State kanalları, katılımcılar arasında zincir dışı özel işlemlere olanak tanıyan blockchain ağlarına yönelik bir ölçeklendirme çözümüdür. Genel olarak state kanalları, iki veya daha fazla kullanıcı güvenilir bir ortamda, her seferinde zincir içi bir işlem için işlem ücreti ödemeden bir dizi işlem yapmak istediğinde kullanılır . Ve işlemlerin yalnızca başlangıç ve son durumu ana blok zincirine kaydedilir. Temel olarak katılımcılar bir kanal açar, birden fazla zincir dışı işlem gerçekleştirir ve ardından ana blok zincirindeki son durumu belirler.
Birden fazla küçük aktarımın kaydedilmesi zahmetli olduğundan ve tüm sistemi yavaşlatabileceğinden; İşte tam burada state kanalları devreye giriyor. İşlemleri güvenli, hızlı ve düşük maliyetli hale getiriyorlar ve bu nedenle state kanalı çözümleri önümüzdeki gelecekte yüksek ölçeklenebilirlik potansiyeli taşıyor. Örnek: Lightning Network (Bitcoin), Raiden Network (Ethereum)
Yan zincirler (Side Chains)
Yan zincir, kendi belirtecine, protokolüne, fikir birliği mekanizmasına ve güvenliğine sahip bağımsız, EVM uyumlu bir blockchain ağıdır. Yan zincirler EVM’yi temel aldığından bunları mini Ethereum blok zincirleri olarak düşünebilirsiniz . Yan zincirler, sağlamlıkta akıllı sözleşmeler yazmak ve web3 API’lerini kullanarak zincirle etkileşim kurmak gibi bir EVM’nin tüm avantajlarıyla birlikte gelir . Yan zincirler, blockchain uygulamalarını, merkezi olmayan uygulamaları (Dapps) çalıştırmak ve ana zincirdeki bazı hesaplama yükünü hafifletmek için kullanılabilir. Örnek: Liquid (Bitcoin), Polygon (eski adıyla Matic Network)
Plazma Zincirleri (Plasma Chains)
Plazma, periyodik olarak ana blok zincirine özetler gönderen alt zincirleri (yan zincirler) kullanarak ölçeklenebilir merkezi olmayan uygulamalar oluşturmaya yönelik bir çerçevedir. Plazma zincirlerine bazen “çocuk” zincirler denir ; bunlar aslında Ethereum Mainnet’in daha küçük kopyalarıdır. Ethereum gibi halka açık blok zincirlerde ölçeklenebilirliği artırır.
Bununla birlikte, plazmanın dezavantajı, ana zincirin izin verdiği kadar karmaşık hesaplamayı desteklememesidir, ancak birçok çözüm bu sorunu çözmenin yolları üzerinde çalışmaktadır. Plazma zincirleri, ana zincire periyodik olarak bağlanma yoluyla güvenliği korurken belirli işlemleri zincir dışında işleyerek ana blok zincirindeki ölçeklenebilirliği artırmayı ve tıkanıklığı azaltmayı amaçlamaktadır.
Yani ana zincirin yapacağı işin büyük bir kısmı ikinci katmana taşınabilmektedir. Yani ana zincir (katman 1) güvenliği sağlarken, layer 2 çözümleri saniyede yüzlerce, hatta binlerce işlemi gerçekleştirebilen yüksek verim sunar.
